Hvernig stuðlar leikur að betri lestrarnámi?

Birgir Hrafn

Fréttir

August 1, 2025

Leikur er ekki bara skemmtun – hann er lykill að námsferlinu. Leikur stuðlar bæði að tæknilegri færni í lestri og jákvæðu viðhorfi gagnvart bókum og texta. Með því að samþætta leik og lestrarnám er börnum skapaður sterkur grunnur að lestrarfærni sem þjónar þeim alla ævi.

Af hverju er leikur svo mikilvægur þegar lært er að lesa?

Leikur felur í sér virkni, endurtekningu og sköpun
Leikur eflir meðvitund um hljóðkerfi tungumálsins.
Leikur styður við skilning og merkingu orða og hljóða
Leikur getur myndað jákvætt viðhorf til lesturs

Leikur felur í sér virka þátttöku, endurtekningu og sköpun, sem eru lykilþættir í því að byggja upp tengsl milli hljóða, orða og merkingar. Nýleg íslensk rannsókn undirstrikar mikilvægi leiks sem virks þáttar í lestrarnámi barna. Þar kemur fram að börn í leik- og grunnskólum þrói tungumálið í gegnum leik í öruggum aðstæðum þar sem þau læra að spyrja spurninga, segja frá og byggja upp söguþræði – færni sem er grundvöllur læsis (Menntamálastofnun: 2024 Handbók um leik barna í leikskólum).

Í gegnum leik öðlast börn reynslu af hljóðkerfi og hrynjanda tungumálsins. Rímleikir, söngvar og orðaleikir efla meðvitund um hljóð og stafsetningu, sem er forsendan fyrir því að geta síðar tengt stafi við hljóð. Þessi tegund leikja hefur verið tengd við bættan árangur í fyrstu stigum lestrarnáms.

Leikur styður einnig við skilning og merkingu tungumálsins. Í hlutverkaleikjum nota börn orð og setningar í samhengi, prófa nýjan orðaforða og æfa frásagnarhæfni. Þegar börn nota skrif og lestur sem hluta af leik – til dæmis með því að setjast niður með ömmu og skrifa á miða það sem á að kaupa í búðinni – upplifa þau að lestur hafi raunverulegan tilgang. Þannig verður lestur ekki einangrað námsefni heldur hluti af félagslegum samskiptum og daglegri reynslu.

Foreldrar gegna lykilhlutverki í að skapa jákvætt viðhorf til lesturs. Það geta þeir gert með því að lesa reglulega fyrir barnið og gera samlestur að notalegri samverustund fremur en skyldu. Einnig má gera lestur að leik – til dæmis með orðaleikjum í bílnum, að finna stafi á skiltum eða búa til sögur saman. Smá hrós og viðurkenning fyrir tilraunir barnsins við lestur styrkja sjálfstraust þess og hvetja áfram. Þegar lestur er kynntur sem ánægjuleg og skapandi upplifun, fremur en verkefni sem þarf að ljúka, þróar barnið með sér jákvætt viðhorf sem fylgir því alla ævi.